Auteur: Ed Hupkens  Met dank aan de Kring Vrienden van 's-Hertogenbosch

Restaurant in de gotische Raadskelder. Anno 1980. Foto: Erfgoed ’s-Hertogenbosch nr. 0023007

De Raadskelder aan de Markt 1A bestaat uit verschillende ruimtes, die gelegen zijn in de vier laatgotische kelders onder het Stadhuis. Rijksmonument sinds 1965. De kelders hebben hun kruisribgewelven, gesteund door pilaren in het midden, gekregen bij de verbouwing van het Stadhuis van 1529-1533. Jan Derkennis, bouwmeester van de Sint-Jan, heeft ze ontworpen. In de muren kwamen nissen om er verlichting in te plaatsen. Ook kwamen er stookplaatsen. De oorspronkelijke bestemming van de kelders was ontvangst- en feestzaal voor schout en schepenen. Belangrijke personen als keizer Karel V, Filips II van Spanje, Willem van Oranje, de hertog van Alva, keizer Maximiliaan van Oostenrijk en Napoleon werden er ontvangen. De kelders werden halverwege de 16e eeuw echter ook als militaire gevangenis benut.

Tijdens de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) werden de kelders veelvuldig gebruikt voor de inkwartiering van soldaten van het garnizoen. Nadat Frederik Hendrik de stad in 1629 had ingenomen, werd er de Staatse Hoofdwacht gelegerd. Tien jaar later werd de Hoofdwacht overgebracht naar de Leeuwenborgh (tegenwoordig Hotel Central op de Markt). Daarna raakten de kelders voor eeuwen in onbruik. Totdat in 1908 de aanleg van centrale verwarming leidde tot de herontdekking van de kelders onder het Stadhuis. Het was Jan Mosmans die op een septemberdag in 1908 voor het eerst weer de kelders betrad. Via een artikel in het dagblad De Noordbrabander wees Mosmans op de fraaiheid en het historische belang van de kelders. Ze werden gerestaureerd en na restauratie ingericht als ‘Stadsfolterkamer’, een museum waarin het stadsbezit aan folterwerktuigen tentoongesteld werd. In 1925 verdween het museum. Nog geen twee jaar later werden de kelders gebruikt als boter- en eierenmarkt. In de zomermaanden van 1927 hield burgemeester Van Lanschot zijn befaamd geworden radiotoespraken tot de ‘Luistervinken’. De stadhuiskelders werden ingericht als ontvangstruimte, waar de bezoekers konden genieten van een Brabantse koffietafel. Bakker Piet Hendrix stelde de gemeente voor om de kelders te huren en in te richten tot restaurant. Op 29 april 1929 opende de nieuwe Stadstaveerne haar deuren. Sindsdien functioneerden de oude, gotische kelders als café-restaurant De Raadskelder. De kruisribgewelven, pilaren, stookplaatsen en viziergaten (nissen voor kaarsen of olielampjes) zijn nog steeds aanwezig. Al jaren stond De Raadskelder leeg. Zorginstelling Cello opende in 2015 een brasserie waardoor een eind kwam aan de langdurige leegstand.