041. Voormalige artilleriekazerne

Berewouthof met voormalige militaire woningen gezien vanaf de Sint-Janssingel. Anno 1966. Foto: Erfgoed ’s-Hertogenbosch nr. 0066992

Binnen de oude vestingmuren van ’s-Hertogenbosch zijn in 1744 vier kazernes gebouwd. Het zijn de Mortelkazerne (840 man cavalerie), Tolbrugkazerne (1134 man infanterie), Berewoutkazerne (384 man artillerie) en Sint-Jakobskazerne (960 man infanterie). Aan de Berewouthof, naast de Berewoutstraat, werd de Berewoutkazerne gebouwd. Er werden 384 manschappen van de veldartillerie in gehuisvest. De kazerne wordt ook wel Barbarakazerne genoemd, omdat Sint-Barbara de beschermheilige van onder meer de artilleristen is. Alle vier in 1744 gebouwde kazernes zijn als het ware in serie gemaakt; ze waren bestemd voor het Staatse leger dat van 1629 tot 1794 in de vesting gelegerd was. Het bestond uit regimenten die voor een groot deel uit het buitenland afkomstig waren. Zo waren bijvoorbeeld in 1784 in de Berewoutkazerne het artillerieregiment Stöcken (Hollanders), in de Tolbrugkazerne het regiment Sturler (Zwitsers) en in de Sint-Jakobskazerne het regiment Waldeck (Pruisen) ondergebracht.

De Berewoutkazerne is een in schoon metselwerk opgetrokken complex met verdieping. Het bestaat uit drie loodrecht op elkaar staande vleugels, door een open hof omsloten, onder met Hollandse pannen gedekt, omlopend zadeldak. Aan de noordzijde loopt het tegen een tuitgevel met vlechtingen, aan de zuidzijde tegen een gepleisterde tuitgevel met baksteenbanden en rechtgesloten T-ramen. In de met een bakstenen gootuitkraging afgesloten gevels, bevinden zich de kenmerkende, getoogde vensters met 12-ruits ramen, zoals die ook van de andere drie kazernes bekend zijn. Met name aan de zijde van de hof zijn enkele rechtgesloten vensters met 6-ruits ramen uit 1930, getoogde deuropeningen met 4-ruits bovenlichten. Boven de middeningang is een ovalen, hardstenen gevelsteen met Romeinse jaartal MDCCXLIV (1744) ingemetseld. Er zijn 6 dakkapellen met 12-ruits schuiframen. Inwendig zijn er enkelvoudige balklagen, een oude kap met grenen dekbalkjukken met schaarspanten met balk.

In 1902 werd de kazerne verbouwd tot legermagazijn, toen werd ook het ijzeren hek geplaatst. De kazerne verloor haar militaire functie in 1920. Door de gemeente is er toen – na een grondige, inwendige verbouwing - een hofje voor senioren van gemaakt. Nog steeds staat de Berewouthof bekend als knus en sfeervol. In 1974 werd bij werkzaamheden aan het tegenover gelegen bastion Maria een onderaardse gang ontdekt, die tot aan de Berewoutkazerne doorliep. Waar die voor diende, weet niemand. Sinds februari 1984 staat het gehele complex van de voormalige Berewoutkazerne geregistreerd als rijksmonument.