048. Oorspronkelijk groot stenen zaalhuis

Het pand Hooge Steeweg 9 vormde oorspronkelijk met nummer 11 één groot stenen zaalhuis met de naam De Cupenborch.
Foto: Josephine Peren

Het pand Hooge Steenweg 9 vormde vroeger met nummer 11 één gebouw, met de huisnaam De Cupenborch. De bouwgeschiedenis van dit complex gaat terug tot de 13e eeuw. In de eerste helft van de 14e eeuw wordt de woning opgedeeld, door een brandmuur, in een voor- en achterhuis. Vervolgens wordt het huis in het midden van de 15e eeuw, door een langsmuur, in twee gelijke helften gesplitst. Het pand wordt met een verdieping opgehoogd en voorzien van een nieuwe kapconstructie. Na de splitsing krijgt nummer 9 de huisnaam De Hemel, nummer 11 de naam Het Witte Schild. Sinds maart 1996 staan beide panden geregistreerd als rijksmonument.

Achter de twee huidige, afzonderlijke voorgevels gaat een oorspronkelijk groot, stenen zaalhuis schuil. Het dak vormt nog steeds één geheel. Hooge Steenweg 9 is een voorhuis met een vast, iets lager achterhuis met twee verdiepingen onder een met pannen gedekt zadeldak, met topgevel (achter) en met schild (voor). Onder het voorhuis bevindt zich een grote kelder met ton- en insteekgewelven. Onder het achterhuis is de kelder overzolderd door een zware, enkelvoudige balklaag met muurstijlen en korbelen.

Tot 1881 is het pand in zijn 15e-eeuwse situatie bewaard gebleven, inclusief een gemeenschappelijke trapgevel als voorgevel. In dat jaar is de top van de gevel verwijderd en is het dak aangepast. Een verbouwing van de kelder in 1991 is aanleiding geweest het pand uitvoerig bouwhistorisch te onderzoeken. Bij het vernieuwen van de dakpannen zijn oude, eiken daksporen in het zicht gekomen, die nog niet eerder gedocumenteerd zijn geweest. Deze sporen horen bij de dakconstructie zoals die in de 15e eeuw moet zijn aangebracht.

Bij de verbouwing aan het eind van de 19e eeuw van Hooge Steenweg 9 is de kapconstructie vernieuwd, op de onderste jukken van de gestapelde spanten na. Bij het pand Hooge Steenweg 11 heeft men de vlieringen en sporen niet verwijderd, maar hergebruikt. De dakhelling is hierbij wel aangepast van de oorspronkelijke 55 graden naar de huidige 45 graden.

De voorgevel van het noordelijke gedeelte (nummer 9) is een laat 19e-eeuwse, in gele en rode baksteen opgetrokken lijstgevel. Met daarin een moderne winkelpui, cordonlijsten en per verdieping twee getoogde vensters met rechtgesloten schuiframen. De voorgevel van het zuidelijke gedeelte (nummer 11) is een midden 19e-eeuwse, gepleisterde lijstgevel met moderne winkelpui en cordonlijsten. Per verdieping bevinden zich drie rechtgesloten vensters met schijframen en stucwerkomlijsting.