067. De Bossche Ome Jan

De Bank van Leening aan de Schilderstraat. Anno 1983. Foto: Erfgoed ’s-Hertogenbosch nr. 0010532

De Schilderstraat kent enkele markante gebouwen. Een ervan, op nummer 33, is de voormalige Bank van Leening. Het pand werd in 1842 als glasblazerij gebouwd, op de plek waar voorheen een deel van het zogenoemde Arme Fratershuis heeft gestaan. Het gebouw kreeg in 1854 een nieuwe functie, die van Bank van Leening. Hier kon men, als men tijdelijk kort bij kas zat, huisraad en andere roerende goederen verpanden. Men kreeg een vijfde tot een zevende van de waarde in contanten uitbetaald. Vooral tegen kermis- en carnavalstijd was het bij de bank aanmerkelijk drukker. Banken van Lening staan ook bekend als Tafelen van Lening of Lombarden. In de middeleeuwen waren de Lombarden (afkomstig uit het Italiaanse Lombardije) – naast de Joden - de enige personen die zich met de geldhandel mochten bezighouden. Van Lombard is het woord lommerd afgeleid. Bosschenaren spraken ook wel van ‘Ome Jan’. In 1547 werd een Stedelijke Lommerd gevestigd op de hoek Smalle Haven en Bokhovenstraatje, in 1676 gesloopt. De Bank van Leening had een meer sociaal doel dan de Lombarden, die soms 50% rente durfden te vragen. In 1948 is de bank gestopt. De dansafdeling van de Muzerije zit er, na een grondige verbouwing in 2007, gehuisvest.

Sinds oktober 1995 staat het grote complex ingeschreven als rijksmonument bij de Rijksdienst voor het Culturele Erfgoed. De huidige voorgevel heeft niet altijd de uitstraling gehad die hij nu heeft. Tijdens de verbouwing in 1853 is de gevel opgewaardeerd. De bordestrap en het roosvenster zijn toevoegingen. De entree en de vensters aan weerszijden zijn ook tijdens de verbouwing tot Bank van Leening aangebracht. Boven de deur een is rondvenster met gietijzeren tracering. Boven het rondvenster staat het jaartal 1854, in de cementering staan de woorden ‘Bank van Leening’. De huidige rechterzijgevel is tot stand gekomen op de oude keermuur van een Binnendiezetak. Het gaat hier om de Doode Stroom die tot de jaren dertig van de 20ste eeuw langs het gebouw heeft gestroomd. De rechterzijgevel heeft zeven oorspronkelijke vensteropeningen onder een rondboog. Deze vensters horen bij even zo vele binnenruimten. De huidige linkerzijgevel is gericht op een binnenplaats die vroeger bij de glasfabriek hoorde. Het gehele complex is onderkelderd met tongewelven die loodrecht op de zijmuren staan. De zoldervloer heeft moerbalken op muurdammen.