131. Uitgebleekt met het Bleekhuis

Het Bleekhuis aan het einde van de steeg Bleekerstraatje. Foto: Josephine Peren

Het Bleekerstraatje is een zijsteegje van de Vughterstraat. De straatnaam verwijst naar de linnenblekers die hier eeuwenlang gewerkt en gewoond hebben. Het grote huis op nummer 3, aan het einde van het steegje, draagt de huisnaam Het Bleekhuis. Over de geschiedenis ervan is weinig bekend, maar begin 17e eeuw werd het al bewoond en gebruikt door blekers. Een zijtak van de Binnendieze, de Parkstroom, liep pal langs de woning. Het Bleekerstraatje eindigde vroeger achter het bleekhuis in een brede trap naar het water. Hier wasten de blekers hun linnengoed en legden het te bleken op twee nabij gelegen bleekvelden. Die lagen aan beide kanten van de Binnendieze, een binnen- en buitenbleek, tussen de toenmalige Vughterdijk (nu Vughterstraat) en de stadsmuur. Eind 18e eeuw is nog steeds sprake van een ‘bleek met woning en waschhuis’. In die tijd lag bij het bleekhuis een bruggetje over de Binnendieze, en was het ook bereikbaar via een straatje vanaf de Kuipertjeswal. De Parkstroom is in 1950 gedempt. Het Diezebruggetje en straatje zijn toen ook verdwenen.
Oorspronkelijk behoorden de bleekvelden toe aan de kruisbroeders. Later kwamen bleekhuis en velden in bezit van de bankiersfamilie Tilman. Het bleekhuis werd orangerie, waar planten in werden gezet om ze tegen de winterkou te beschermen. De tuinman van de familie Tilman woonde er. Zelf woonde Viktor Tilman in een stadsvilla, vlakbij in de Vughterstraat.

Het huidige woonhuis dateert uit ca. 1890-1900. Het is gebouwd op een voormalig open terrein op de plek van een vroegere stadsboerderij. Het pand in chaletstijl maakt deel uit van het beschermde Tilmanshofje. De woning is tweelaags, opgetrokken in baksteen met een met leien gedekt schilddak. De zuidgevel is gebouwd in rode verblendsteen. Hier is een rijke detaillering met zandstenen speklagen, een borstwering op de verdieping, aanzet- en sluitstenen in de segmentbogen boven de ramen en deuren en rusticablokken. Op de begane grond zijn twee vleugeldeuren met glas, op de verdieping T-ramen. Aan de noordzijde bevindt zich een eenlaagse aanbouw onder lessenaarsdak. Aan de westzijde een eenlaagse aanbouw met plat dak en toegangsdeur en twee ramen met accoladevormige, houten gootlijst. De noord- en oostgevel hebben een geprofileerde kroonlijst. In de rechterrisaliet zit een met hout beschoten topgevel met driedelig raam, een zogenaamd melkmeisje, en een gesneden overstek met schijnspant. Sinds oktober 2001 staat het complex geregistreerd als rijksmonument.