135. Grasso Koninklijke Machinefabrieken

De Grasso-panden aan de Parallelweg. Foto: Ed Hupkens

Willem Grasso begon in 1859 een smederij-werkplaats aan het Hinthamereinde, dat het begin markeerde van het Grasso-concern. Tien jaar later werd een nieuw bedrijf gebouwd aan de Zuid-Willemsvaart. In 1912-13 werd achter het stationsemplacement aan de Parallelweg 25-27 het huidige kantoor met fabriekscomplex opgericht naar een ontwerp van de architect F.C. de Beer.

Grasso fabriceert luchttechnische koel- en droogapparaten en koeltechnische installaties. Het bedrijf werd wereldberoemd door het vriesconcentreerprocedé. Deze methode onttrekt water aan waterige oplossingen, zoals vruchtensappen, bier, azijn en koffie-extracten zonder de kwaliteit van het product zelf aan te tasten. Van het Grasso-fabriekscomplex zijn sinds mei 2001 drie onderdelen geregistreerd als rijksmonument: het kantoorgebouw, de machinefabriek en de fabriekshallen.

Bossche glazenier
Het kantoorgebouw ligt op het midden van het fabrieksterrein en is met de voorzijde naar de stad gericht. In de gevel van het voorgebouw is in het meerdelig rondboograam een glas-in-loodraam geplaatst van de Bossche glazenier Marius de Leeuw. Het personeel bood dit kunstwerk aan bij het honderdjarige bestaan van het bedrijf in 1959.

Het drielaagse kantoorgebouw op vierkant grondplan is opgetrokken uit baksteen. Het heeft een tentdak, met aan de noord-, oost- en zuidzijde een licht getoogde, houten dakkapel. Uit de dakpunt steekt een ontluchtingskoker met roosters onder tentdak. De middenrisaliet van de voorgevel is vergelijkbaar met de gevels van de fabriekshallen. Zij bevat een toegangspartij met dubbele houten paneeldeur in een natuurstenen omlijsting en licht getoogd fries met daarin uitgehouwen ‘ADMINISTRATIE’. De lange, verticale vensters zetten zich boven het fries voort, strekken zich uit over de verdiepingen en eindigen in rondbogen. De getoogde, hardstenen topgevel steekt boven de dakrand uit en wordt geflankeerd door hardstenen pinakels. De gevelvlakken aan beide zijden van de middenrisaliet zijn licht risalerend en hebben een geprofileerde, schuin oplopende topgevel.

De vensters op de begane grond hebben T-schuiframen onder bovenlicht met roedenverdeling. Op de eerste verdieping zijn vierruits schuiframen aangebracht. Op de tweede verdieping zijn rondvensters met gietijzeren ramen geplaatst. De twee westelijke traveeën van de beide zijgevels hebben een rondbogige gevelbeëindiging. In de noordgevel is op de begane grond en latere tijd in het venster een portierserker aangebracht. Het kantoorgebouw heeft aan de achterzijde een onderkelderde, tweelaagse uitbouw van vijf traveeën onder plat dak. In het verlengde van dit gebouwgedeelte bevindt zich een eenlaagse aanbouw van twaalf traveeën, waarin werkplaatsen zijn ondergebracht.