151. Van sigaren naar pop en kunst

De voormalige ‘sigarenburcht’ van Goulmy en Baar. Foto: Josephine Peren

Aan de Boschdijkstraat, op de hoek met de Boschveldweg, staat het imposante gebouw van de in 1897/1898 door de Bosschenaren Goulmy en Baar opgerichte sigarenfabriek. Naar ontwerp van de architecten P.Th. Stornebrink en W.G. Welsing. De voormalige ‘sigarenburcht’ was een voor die tijd zeer modern complex, zowel architectonisch als wat betreft aanwezige voorzieningen. Zo bezat het pand een lift, een ventilatiesysteem, centrale verwarming met kolengestookte installatie in de kelder en mechanische stofafzuiging. In de in 1908 toegevoegde zuidelijke vleugels bevonden zich zeer moderne waslokalen, sanitaire voorzieningen en een schaftlokaal. In 1929 werd de sigarenfabriek overgenomen door de firma Willem II uit Valkenswaard, die de bedrijfshallen vier jaar in gebruik hadden. Sinds 2004 is het een rijksmonument.

Het exterieur is markant vormgegeven als een bakstenen kasteel met kantelen. Op de noordwesthoek bevindt zich een uitspringende, achtkantige traptoren. Een middenrisaliet is gerealiseerd in het oudste gedeelte van de westvleugel. De begane grond is toegepast als basement en wordt afgesloten met een forse, gemetselde waterlijst. De verdiepingen zijn geleed door middel van lisenen. De gevels worden afgesloten door een uitkragende, geprofileerde, bakstenen gootlijst. Bij het oudere gedeelte zijn op enkele hoekpunten en de hoeken van de traptoren arkeltorentjes geplaatst. Tussen de arkeltorentjes van de traptoren zijn kantelen, bij het middenrisaliet van de westgevel een borstwering gerealiseerd. Boven het midden van de noordgevel bevindt zich een zes vensterassen brede verhoging (een attiek).

Op de begane grond zitten getoogde vensters en deuren met getoogde of rondgesloten bovenlichten. Op de verdiepingen zijn rondboogvensters en in de noordgevel rondboognissen met twee gekoppelde rondboogvensters. In de attiek zitten zes rechtgesloten vensters. De traptoren heeft op de begane grond getoogde vensternissen. Op de verdieping heeft hij rondboognissen, op de tweede verdieping ronde vensters met rozetvormige, gietijzeren ramen. Deze zijn voorzien van gestuukte velden met geschilderde leeuwen, festoenen en kronen. Alle vensters, vensternissen en deuropeningen in het oude gedeelte hebben natuurstenen aanzet- en sluitstenen in de bogen.

In constructief opzicht zijn de technische ontwikkelingen uit de verschillende bouwperioden afleesbaar. Het gedeelte uit 1898 heeft een vloerconstructie bestaande uit stalen balken, waartussen troggewelfjes en rustend op gietijzeren en samengestelde kolommen. De uitbouw uit 1908 is uitgevoerd als betonskelet, in combinatie met traditionele bakstenen gevels. Het complex is gedeeltelijk onderkelderd. Tegenwoordig wordt de fabriek gebruikt als poppodium en kunstruimte.

De achterzijde van deze portiek-etagewoningen bestaat uit enkele blokvormige bouwvolumes onder platte daken. Deze hebben geen bijzondere detaillering. De ornamentiek van het interieur is sober en grotendeels gewijzigd.