177. Lakenhal, Vleeshuis, Boterhal, warenhuis

In 1932 kocht kledingfirma C&A de voormalige Boterhal op en verbouwde die tot een modern warenhuis. Foto: Josephine Peren

In het zogeheten ‘Blok op de Markt’ stond, tegenover de ingang van de Minderbroedersstraat, vanaf de late 13e eeuw de Lakenhal. In de vroege 15e eeuw ging het gebouw dienst doen als Vleeshuis. Dit verkooppunt van het slagersgilde werd in 1860 afgebroken. Daarvoor in de plaats kwam de Boterhal, het Provinciaal Genootschap van Kunsten en Wetenschappen (voorloper van het Noordbrabants Museum) betrok de bovenverdieping. In de parterre was de Stadswaag gevestigd. Rond 1932 kocht kledingfirma C&A de Boterhal aan en verbouwde die tot een modern warenhuis.

Dit kledingwarenhuis is ontworpen door de architecten W. Hopmans en K. Bouman. Aan de linkergevel (noordzijde) is in 1948 door de architect J.A. van der Laan een betonnen noodtrappenhuis met stalen front toegevoegd. Sinds mei 2001 staat het complex geregistreerd als rijksmonument.

Het grote pand is gelegen op de rooilijn van de Pensmarkt en de Schapenmarkt. Het is onderkelderd en beslaat een samengestelde plattegrond. Het warenhuis heeft een met baksteen bekleed betonskelet en telt vijf bouwlagen. De bovenste verdieping wijkt gedeeltelijk terug en heeft een plat dak. Hierop staat een vierkante opbouw onder plat dak met licht overstek, boven wat oorspronkelijk het trapportaal was. De voor- en rechtergevel aan respectievelijk de Pensmarkt en Schapenmarkt liggen vrij, evenals een klein gedeelte van de achtergevel aan de Schapenmarkt. Van de overige gevels liggen alleen de bovenste verdiepingen vrij.

Het metselwerk toont een mengeling van blokverbanden, licht uitstekende koppenverbanden en kettingverbanden. Naast en tussen de vensters zijn enkele speklagen in rode verblendsteen. De stalen vensters zijn meerruits met uiteenlopende vorm en grootte, voorzien van kleine roedenverdeling, deels in verspringend patroon. Boven de vensters bevinden zich betonnen lateien of een bakstenen rollaag.

De gevels aan de Pensmarkt en Schapenmarkt worden geleed door horizontale betonnen lijsten en grote vensterbanden. Het driezijdig gesloten vensterpatroon in de afgeschuinde hoek wordt herhaald in de gevelwanden. De oorspronkelijk geheel omlopende, twee meter buiten de rooilijn uitstekende, betonnen luifel boven de etalages op de begane grond, is gedeeltelijk ingekort. De teruggelegen vijfde bouwlaag heeft aan weerszijde van het hoekvolume balkons.

Vanwege veranderende gebruikseisen is het interieur in de loop der jaren ingrijpend vernieuwd. Alle authentieke ornamentiek is verwijderd, de oorspronkelijke ruimtewerking is echter nog herkenbaar. Achter in het gebouw leidt de oorspronkelijk bordestrap om de liftkoker heen naar de verdiepingen.