Restauratie van de overkluizing van de Binnendieze ter hoogte van de straatkruising Kruisstraat – Postelstraat – Snellestraat. Anno 1934.
Foto: SA0016952

De Kruisstraat lag oorspronkelijk buiten stadswal en stadsgracht. Op het einde van de 13e eeuw stonden er al enkele huizen, de straat had echter nog geen naam. Op de plek waar de Kruisstraat overgaat in de Snellestraat, buigt de Binnendieze (Verwersstroom) naar het westen af. Oorspronkelijk liep de Verwersstroom hier als stadsgracht rechtdoor naar het noorden om in de Binnenhaven uit te stromen. Halverwege de 14e eeuw verloren de eerste stadsmuur en stadsgracht hun verdedigende functie. In verband met de waterafvoer van een andere stadsgracht was het graven van een nieuwe verbinding tussen de Verwersstroom en de Vughterstroom in de Uilenburg noodzakelijk. De brug die er overheen werd gebouwd, Abtsbrug genoemd, verbond de Kruisstraat met de Snellestraat. Deze brug herinnert aan de abt van de Sint-Trudo Abdij van Sint-Truiden. Tot in de 15e eeuw waren percelen aan de Postelstraat 60-66 en Kruisstraat 2-4 in bezit van deze abdij. De Verwersstroom werd vanaf de Abtsbrug tot de Binnenhaven gedempt. Staande op de Guardianenbrug is de dichtgemetselde toog van de oude waterloop nog goed te zien. Er werd vervolgens gebouwd aan de oostzijde van de Kruisstraat. De bebouwing aan deze kant van de Kruisstraat staat – tot het Eerste Korenstraatje - op deze gedempte tak van de Verwersstroom. De Kruisstraat werd pas na de ontmanteling van de eerste stadsmuur een belangrijke verbinding. Zij vormde een schakel tussen de Vismarkt aan de kop van de Binnenhaven en de Korenmarkt, die vlakbij de Korenbrug in het verlengde van het Eerste Korenstraatje was gesitueerd.