Bossche Straten 2016
235. Dam tegen Gelre - Geldersedam
Auteur: Ed Hupkens Met dank aan de Werkgroep Toponymie, Kring Vrienden van 's-Hertogenbosch |
Woningen aan de Geldersedam ontworpen door de architect Jan van den Berg. Anno circa 1930. Foto: Afdeling Erfgoed nr. 0078623
De Geldersedam ligt in het noordoosten van De Muntel, tussen de Pelssingel en de Koedijkstraat. De straatnaam vindt zijn vermoedelijke herkomst in een dam die hier ter plekke moet hebben gelegen. Deze aarden wal moest de stad beschermen tegen aanvallen uit het hertogdom Gelre (Gelderland). De periode tussen 1502 en 1543 staat bekend als de tijd van de Gelderse Oorlogen. Het betrof een reeks conflicten tussen de Bourgondische Nederlanden (waartoe ’s-Hertogenbosch hoorde) onder leiding van de Habsburgse vorsten en Gelre, Groningen en de Ommelanden van Friesland onder leiding van de hertog van Gelre. De botsingen kenmerkten zich door het ontbreken van grote veldslagen tussen legers. In plaats daarvan vonden er – over en weer - allerlei kleinschalige schermutselingen, plundertochten en hinderlagen plaats. Toch waren de gevolgen van deze gevechten voor de bevolking schrijnend groot. Gelre was al eens van 1473 tot 1477 onder Bourgondische heerschappij gekomen, maar was hiertegen in opstand gekomen. Een bekende en gevreesde veldheer aan Gelderse kant was Maarten van Rossum (ca. 1478-1555). Hij werd berucht wegens het platbranden van gehele dorpen en gemeenschappen.
Aan de Geldersedam 31 t/m 34 was eerst een katholieke jongensschool (1925-1929), en later een meisjesschool (vanaf 1929) gevestigd. In deze straat hebben veel militairen gewoond. Dezen waren vooral afkomstig van het Bataljon Wielrijders (1922), later omgevormd tot Regiment Wielrijders (1924). Het legeronderdeel werd ingericht als infanterieregiment en als zodanig uitgerust. Zijn hoofdtaken waren beveiliging via patrouillegang en ordonnansdiensten, met gebruikmaking van de fiets als verplaatsingsmiddel. De legeringsplaats was de Isabellakazerne te Vught.