Auteur: Ed Hupkens  Met dank aan de Werkgroep Toponymie, Kring Vrienden van 's-Hertogenbosch

Woningen van betonstenen aan de Bazeldonkstraat die verbouwd gingen worden. Foto: Erfgoed ’s-Hertogenbosch nr. 0026968

Op 28 februari 1921 kwam het Bossche gemeentebestuur tot het besluit om het verlengde van het Eikendonkplein (bij ‘de punt’) Bazeldonkstraat te noemen. De straat is vernoemd naar een klooster op een zanddonk. Het gebied van de woonwijk Eikendonk ligt tussen twee dekzandhoogten in. Een ervan bevindt zich aan de westzijde, onder het Hinthamereinde, en vormt een onderdeel van de middeleeuwse stadskern. Het betreft hier een deel van de stad dat omstreeks 1500 bij ’s-Hertogenbosch is getrokken. Aan de oostzijde van de wijk bevindt zich de oorspronkelijke Baseldonk. Deze geïsoleerde dekzandkop is genoemd naar het klooster van de Baselaars. Rond 1205 vestigden zich enkele kluizenaars (heremieten) uit Heesch zich op deze zanddonk. Deze hoogte was buiten de stadswallen van ’s-Hertogenbosch gelegen, langs de weg naar Den Dungen, tussen de huidige Sluizen 0 en 1 van de Zuid-Willemsvaart. De officiële naam van dit mannenconvent luidde Porta Coeli (Hemelse Poort). Bosschenaren spraken echter meestal van het Baseldonk- of Baselaarsklooster, genoemd naar de naam van de stichter van deze orde Winaldus van Basel. In 1244 of 1245 sloot deze vestiging zich aan bij de orde van de wilhelmieten, zo genoemd naar hun patroon Wilhelmus van Malavalle (overleden 1157). Hoewel begonnen als kluizenaarsgemeenschap met een strenge levenswijze, bereikten de wilhelmieten na enkele eeuwen een redelijk grote welstand. Aan deze woongemeenschap op de afgelegen zanddonk kwam in 1542 een einde, toen de burgerlijke en militaire autoriteiten het bevel gaven alle kloostergebouwen tot de grond toe af te breken. Zij wilden voorkomen dat de in Brabant rondtrekkende Gelderse benden van Maarten van Rossum de gebouwen als verschansing en steunpunt zouden kunnen gebruiken. Nu vestigden de ‘Baselaars’ zich onder de energieke leiding van prior Simon Pelgrom binnen de stadswallen op een gedeeltelijk onbebouwd terrein aan het Sint-Jacobskerkhof. Ook hier stond het bekend als een klein, maar rijk convent. Pelgrom maakte naam als geschiedschrijver over de oorsprong van ‘s-Hertogenbosch. Het klooster werd tijdens de Beeldenstorm in 1566 twee keer geplunderd. In 1629 moesten ook de baselaars de stad verlaten, de wilhelmietenorde als geheel hield in de negentiende eeuw op te bestaan.

Nu alle huizen aan de Bazeldonkstraat in het kader van de herinrichting van de wijk zijn afgebroken, is er na ruim 90 jaar een einde gekomen aan deze straat in de Eikendonk