Iedere zondag en woensdag
van 11:00 - 13:00 uur bij
ROS-Radio/ROS-TV-krant,
ZIGGO kan. 43 en Trinet kan. 532
Iedere zondag van 13:00 - 15:00 uur
en dinsdag van 12:00 - 14:00 uur bij
Lokaal 7, FM 107.4 en Lokaal7-app
en maandag en vrijdag van 18:00 - 20:00 uur bij Streektaalradio.nl
en natuurlijk 24 uur per dag
via onze website.

Koosje schrijft 2019

De wondere wereld van de vervlogen tijd (Zomerschool 2019)

Hans van den Heuvel neemt ons in vogelvlucht mee naar de vorige eeuw.
Een scala aan prachtige vergeelde ansichtkaarten en foto’s trekt aan ons oog voorbij. In vroegere tijden beschreef men de ‘aan’ kant van een kaart niet. Die zijde was uitsluitend bestemd voor het adres. Op de achterkant, rondom de foto of tekening schreef men uitgebreid en kriebelig de tekst. In gekrulde letters of ander schoonschrift.

Groote Markt 1902 1000

Grootgrutter
Het straatbeeld van de stad werd bepaald door de stoomtram, de paardentram en handelaren met een handkar. Alleen in de Visstraat, aan de achterzijde van de Orthenstraat gloorde de decadentie. Daar stond een rij glimmende zwarte auto’s geparkeerd. Rijklaar voor de directie van grootgrutter De Gruijter. Verder was er vrijwel geen rijdend vervoer. Belangrijke zakenmensen van buiten kwamen met de trein en logeerden in Hotel du Commerce, vlakbij het statige station.
Op de markt was het een komen en gaan van vrouwen met rieten manden. Vanuit de dorpen om de stad brachten ze hier groenten, fruit en andere handelswaren aan de man.
Er was veel militaire bedrijvigheid in en om de stad. In verschillende kazernes legerden de soldaten. O.a. vlakbij het Bossche Broek lag de Mortelkazerne. Op West de Koning Willem 1 kazerne. In het centrum de Citadelkazerne. De munitie had men bij de hand, die lag opgeslagen in het Kruithuis dat er tegenover ligt. Aan de Hekellaan was de militaire rijschool.
Als je ziek was kwam je terecht in het Carolus gesticht, voor de geestelijke gezondheid was er het Reinier van Arkel gesticht. En uiteraard was er de liefdadigheid van de diverse kloosterordes, zo waren er de zusters van Clarissen, zusters van de Choorstraat, de congregatie Dochters van Maria en Jozef aan de Papenhulst, en de zusters van Liefde aan de Nemiusstraat.
In elke wijk stonden, als wachters van de Sint Jan, een of meerdere kerken. Op het Kerkplein kon de gegoede burger met zijn auto tot aan de trap van de protestante kerk voorrijden.
Vanuit het centrum kon je verder de wijken in. Om over de rivier de Aa te komen maakte je gebruik van een van de knuppelbruggen. Dat zijn bruggen met gevlochten zijkanten. Ook was er de boombrug bij de Breede Haven. En je kon via diverse draaibruggen over de Zuid Willemsvaart de stad uit. Er was een lijnboot die je zelfs via de Zuid Willemsvaart naar Rotterdam bracht. Een enorme onderneming!
Met de Stoomtram reed je vanuit den Bosch via st Michielgestel naar Vught. De tram werd gestookt met turf.

Villa Illusio
Als je Den Bosch vanuit Vught naderde kwam je aan bij Villa Illusio, het latere chalet Royal. Daarachter twee slank gesneden molens. Beter gesitueerden vertoefden in een van de straten van de binnenstad. Op de Hooge Steenweg of Parklaan woonde men op stand. Hier flaneerden op zondag de mannen met hoge hoed. Met naast zich, een sjieke vrouw die trots de hoge kinderwagen voortduwde. Ook rond de Papenhulst woonden mensen met een dikke portemonnee. Zij hadden een eigen Sociëteit en betaalden het latere Casino.

De Sieb, het afvalputje van de stad
In de wijken iets verder weg van het centrum kijken werkvrouwen getooid in geruite jurk en schort verwonderd in de lens van de fotograaf. Met naast zich een schare kinderen, de jongens getooid met petje, maar net iets anders dan de baseball cap van nu. De meisjes dragen sobere jurken met daarover een schort.
De Graafseweg was een rustige straat met weinig bebouwing. De wijk werd gedomineerd door de Bartjeskerk met daarnaast de markante Watertoren.
De wijk de Sieb, werd ook wel het stinkend afvalputje van de stad genoemd. Hier huisden de allerarmsten. Veel kinderen mochten hier van hun ouders niet komen.
In de plas De Ijzeren Vrouw kon je pootje baden in een heus zwembad. De muur van goed en kwaad zorgde ervoor dat er strikt gescheiden werd gezwommen.
Langs de Zuid Willemsvaart, nabij de Maastrichtseweg stonden de woonwagens van het trekkersvolk.

Het oude Den Bosch is nagenoeg verdwenen.
Wat is gebleven, is de Dommel, die kabbelt onveranderd voort.

Koosje de Leeuw 21-07-2019
www.koosjeschrijft.nl

 ©2019 Zomerschool SAS Den Bosch//Koosje de Leeuw

 


© 2011 - 2024 'n Lutske Brabants - vrijdag 29 maart 2024 - Tijd: 00:00:00 - Webdesign: Broeklandsoft - Sponsor: Frans van den Bogaard