Iedere zondag en woensdag
van 11:00 - 13:00 uur bij
ROS-Radio/ROS-TV-krant,
ZIGGO kan. 43 en Trinet kan. 532
Iedere zondag van 13:00 - 15:00 uur
en dinsdag van 12:00 - 14:00 uur bij
Lokaal 7, FM 107.4 en Lokaal7-app
en maandag en vrijdag van 18:00 - 20:00 uur bij Streektaalradio.nl
en natuurlijk 24 uur per dag
via onze website.

Westelijke dialectverhalen 2021

OPROEP

week 19 - 12 mei 2021

Foto: Bep Tielemans

JanLuysterburg removebg preview

Zeer gewaardeerde lezers,

Om maar meteen met de deur in huis te vallen: ik ben kwaad. Ik ben erg kwaad. En dat al negen jaar. Samen met veel andere Brabanders. Ik zal u uitleggen waarom.

Het jaar 2012 was een rampjaar voor de Brabantse dialecten. De (niet-Brabantse) directie van Omroep Brabant besliste plotseling dat het immens populaire radiospelletje Bij wijze van spréke werd stopgezet. Een programma dat al vijfendertig jaar bestond en dat door honderdduizenden elke week werd beluisterd. Het was als dialectspelletje een vast onderdeel van het programma 'n Uurke Brabants op zondag, dat op een gegeven moment twee uur ging duren en bovendien op dinsdag herhaald werd. Omdat het zo populair was.

Omroep brabant logo 300x98Maar de directie van Omroep Brabant besloot om alle dialect-gerelateerde programma's in de ban te doen. Die luisteraars waren te oud. De omroep ging zich richten op een jongere doelgroep. Een doelgroep waar ook de commercie meer op was gericht. Een doelgroep die toch geen dialect meer sprak, dacht men. En dialect is immers minderwaardig, nietwaar?!

Daarom werd ook maar meteen een dikke streep gezet door de programma's Op z'n Brabants en Brabant Leeft! Bovendien schrapte de provincie na acht jaar de subsidie voor het mooie tijdschrift Brabants. Het leek wel een complot!

Mensen als Cor Swanenberg, Marja van Trier, Adri Hoppenbrouwers, Mientje Wever, Johan Biemans, Jos Swanenberg, Henk Janssen en ook ondergetekende gaven het echter niet op. Onder aanvoering van Piet Pels werd doorgegaan met het radioprogramma, maar nu met de titel Bij wijze van ... za'k mar zegge en niet meer bij Omroep Brabant, maar bij de lokale en regionale Brabantse zenders. Alle geïnteresseerden kunnen gewoon weer meedoen, maar nu via de site nlutskebrabants.nl en ze kunnen de dialectverhaaltjes zelfs beluisteren en meelezen via de site van brabantserfgoed.nl/dialect. Ook het tijdschrift Brabants (kwartaalblad over Brabanders en hun taal) beleefde een herstart, doordat Henk Janssen daartoe de Stichting Brabants oprichtte. Het blad is nu, bij zijn achtste jaargang, mooier dan ooit.

JanLuysterburg 185Omroep Brabant echter volhardt in haar standpunt, dat de Brabantse dialecten minderwaardig zijn. Iets voor bijna demente bejaarden, waar de jeugd niets meer mee van doen heeft. Het Standaardnederlands en dan bij voorkeur het bekakte Poldernederlands, daar gaat het om. Of misschien nog liever het Engels. Omroep Brabant is vergeten dat ze een provinciale omroep is, een omroep die tot taak heeft niet alleen het Brabantse nieuws, maar ook de Brabantse cultuur bij de mensen te brengen. En een belangrijk onderdeel van de cultuur is de taal die men spreekt, het dialect.

Onlangs verschenen in het tijdschrift Taal en Tongval twee artikelen over de toekomst van de dialecten. Arjen Versloot publiceerde een studie, waarin hij tot de conclusie kwam dat de dialecten in het Nederlandse taalgebied geleidelijk achteruitgaan, maar dat ze in Brabant zeer snel verdwijnen. In dezelfde aflevering van hetzelfde tijdschrift publiceerden Prof. dr. Jos Swanenberg en Kristel Doreleijers een studie waaruit het tegendeel bleek. Versloot had zijn onderzoek gebaseerd op zelfrapportage. Hij vroeg de deelnemers bijvoorbeeld: 'Welke taal spreekt u met uw kinderen?' Maar veel mensen beseffen niet eens of ze dialect of Standaardnederlands spreken. Ten zuiden van Bergen op Zoom wordt de i-klank (ik, big, krib) vaak uitgesproken als ie (iek, bieg, krieb). Maar als ik vraag aan iemand die ik ken als dialectspreker: 'Doede gij da d'ok?', dan is het antwoord: 'Iekke nie, wur!' Het onderzoek van Jos Swanenberg en Kristel Doreleijers wijst uit, dat ook de Brabantse jongeren nog volop dialect spreken. Tot die conclusie komen ze niet door vragen te stellen, maar door gesprekken op te nemen en te bestuderen. Natuurlijk verdwijnen er dialectwoorden, maar er komen andere voor terug. Elke levende taal verandert, dus ook het dialect. Maar verdwijnen doen de Brabantse dialecten niet. Ook de jeugd blijft ook zoek naar het groepsgevoel door middel van taal. En de klanken en het timbre van de dialecten blijven.

Omroep Brabant vloog, net als RTL4, als een bok op een haverkist af op het onderzoek van Versloot. Dat zette de dialecten in het verdomhoekje, dus dat moesten ze hebben. Drie dagen later pas mocht Kristel Doreleijers in het programma Kraak komen vertellen hoe het werkelijk zit. En daarna, in het weekoverzicht, kwam weer alleen Versloot aan de orde.

Bent u ook van mening, dat Omroep Brabant zich moet herbezinnen op haar taak en de Brabantse cultuur, en met name de Brabantse dialecten, eindelijk weer een goed hart moet gaan toedragen? Schrijf dat dan tot uiterlijk dinsdag 18 mei 2021 naar mij op het adres Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. en ik zorg ervoor dat niet alleen onze lezers maar ook de directie van Omroep Brabant dit onder ogen krijgen.

Even ter overweging. Waarom hebben Nick en Simon zo'n succes met hun programma's? En waardoor is de film De beentjes van Sint Hildegard (met Herman Finkers) zo prachtig? Omdat er dialect wordt gesproken.

geschreven door: Jan Luysterburg


© 2011 - 2024 'n Lutske Brabants - vrijdag 29 maart 2024 - Tijd: 00:00:00 - Webdesign: Broeklandsoft - Sponsor: Frans van den Bogaard