193. Expressionistisch met vleugje art deco

Het voormalige V&D-warenhuis was gevestigd in een pand met expressionistische stijlkenmerken met gebruikmaking van art deco vormen.
Foto: Josephine Peren

31 december 2015 ging het landelijk warenhuisconcern Vroom en Dreesmann (V&D) failliet. Het Bossche V&D-filiaal was gevestigd aan de Schapenmarkt 4. Het tussen 1929 en eind 1931 gebouwde warenhuis was een ontwerp van de architect Oscar Leeuw. Het werd opgetrokken in expressionistische stijl met gebruikmaking van art deco stijlelementen. De twee beelden aan de voorgevel zijn van de hand van August Falise. Van de oorspronkelijke glas-in-loodvensters van Huib Luns resteren nog enkele ornamentele ramen in de zij- en achtergevels. Sinds mei 2001 staat het complex geregistreerd als rijksmonument.

Het onderkelderde en zeer diepe pand beslaat een samengestelde plattegrond. Het heeft een met baksteen bekleed betonskelet. Het telt vier bouwlagen plus een gedeeltelijk terugliggende dakopbouw, deels onder plat dak, deels onder sheddaken. De convexe voorgevel, die de kromming van de straat volgt, en de achtergevel liggen vrij. De gevels worden verlevendigd door uitkragend of verticaal metselwerk. Kenmerkend zijn de meerruits stalen vensters met uiteenlopende vorm en grootte. Deze zijn veelal voorzien van bovenlichten in glas-in-lood met gestileerd libellenmotief. Het middengedeelte van de voorgevel wordt verticaal geleed door smalle penanten en telt horizontaal dertien vensterassen met vijftienruits vensters op kunststenen dorpels. De voorgevel wordt bekroond door twee met koper gedekte hoektorens.

Boven de hoofdingang zijn de twee beelden van August Falise te zien. Het linkerbeeld stelt Ceres voor, de godin van de nijverheid. Het rechterbeeld is Mercurius, de god van de handel. Lang was aangenomen dat de beelden van brons waren. Maar toen deze in 1983 werden schoongemaakt, bleken ze van zandsteen te zijn met een bronskleurig patina. In de achtergevel bevinden zich een uitgang en een laad- en losplaats. De gevel is op de rechterhoek afgerond. Boven de dienstingang links zijn drie vensters met vijftienruits over drie etages verspreid. Hiernaast is het secundaire trappenhuis zichtbaar met een groot, honderdruits glas-in-loodvenster met geometrische motieven. Rechts hiervan zijn nog acht vensterassen met overeenkomstige detaillering.

De linkergevel grenst deels aan het Stadhuis en deels aan een erachter gelegen binnenplaats die bij het complex hoort. Markant zijn twee boven elkaar geplaatste vensters in V-vorm met daarboven een blok van drie tienruits vensters. Deze vensters, in het voormalige centrale trappenhuis, waren oorspronkelijk voorzien van gebrandschilderde ramen waarin de geschiedenis van Noord-Brabant werd verhaald. Deze door Huib Luns vervaardigde ramen bevinden zich sinds 1994 in de aula van Hogeschool ’s-Hertogenbosch.