Katteklootjes

Foto: Bosanemoon - Saxifraga - Jan van der Straaten

Vroege voorjaarsbodes, wie wordt er niet blij van. De eerste bosanemonen, leverbloempjes, speenkruid. Gewone bloemen die in het voorjaar kleur geven aan het Brabantse land. Inmiddels zijn we alweer wat weken verder en is de berk met kleine miniblaadjes groen geworden, beginnen de fruitbomen aarzelend wat bloesem te krijgen en staan er volop paardenbloemen. Nog even en dan kleuren de Pinksterbloemen de velden in een zacht wit-roze/paars.

Foto: Pinksterbloem - Saxifraga - Jan van der Straaten

Allemaal even mooi, al staan berkenbomen en bosanemonen bovenaan in mijn top 10. Maar op de derde plaats komt dan toch echt het speenkruid. Niet omdat het nu zo bijzonder mooi is maar omdat het geelbloeiende speenkruid echt de lente aankondigt. De plant is namelijk een echte zonaanbidder. Is er geen zon, dan blijven de blaadjes dicht.

Foto: Speenkruid - Saxifraga - Jan van der Straaten

De laagblijvende plant is te vinden in de bermen, langs greppels en slootjes en in bosjes. Nog voordat de bomen blad krijgen, kun je hem overal zien. Speenkruid is dan makkelijk te herkennen met zijn felgele bloemen en hartvormige, glimmende blaadjes. De normale bloeitijd is van eind februari tot begin mei. In zachte winters kun je soms in januari de gele bloemetjes al ontdekken. Na de bloei sterft de plant bovengronds af en lijkt hij verdwenen te zijn. Tot het volgende voorjaar.

Foto: Knolletjes Speenkruid Saxifraga - Rutger Barendse

De naam is afgeleid van de ondergrondse knolletjes die op spenen lijken. Ook de Brabantse naam ‘Katteklootjes’ is te danken aan deze knolletjes. Een andere verklaring voor de naam is het feit dat de plant gebruikt werd tegen aambeien. Uit ‘Plantennamen nader toegelicht’ van Walter Deconinck: De wortelknolletjes van het Speenkruid doen denken aan aambeien, de knobbelige opzwellingen van de aders aan de aars, een aandoening die ook speen genoemd wordt en vandaar de naam Speenkruid. Maar het is ook mogelijk dat de plant vroeger gebruikt werd om speen te genezen en dat dit de aanleiding was om de plant zo te noemen. Bij Leonhart Fuchs (1549) staat daarover het volgende: “Dat cruyt ende wortel gruen gestooten [groen fijngestampt], dat heylt ende geneest, ende verdrijft de spene, ende de croppen oft clieren, alsment daerop leyt.

Foto: Speenkruid - Saxifraga - Jan van der Straaten

Vroeger werd speenkruid ook gebruikt als extra groente, een soort spinazie. Vooral de jonge blaadjes zijn rijk aan vitamine C en waren dus een goed middel tegen scheurbuik. Later in het voorjaar nemen de giftige stoffen in de bladeren toe en kan men de plant beter laten staan.

Foto: Speenkruid - Saxifraga - Jan van der Straaten

En natuurlijk kunt u voor vragen of opmerkingen altijd mailen naar Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..