Met dank aan De Krant

maand 2024-02 - 21 februari 2024

De dialecten zijn springlevend

Beste mensen, luister niet naar al die pessimisten die voortdurend somberen dat de dialecten in Brabant snel verdwijnen. Niets is minder waar. De dialecten zijn springlevend en worden gekoesterd, ook in onze omgeving. Ik geef u een aantal voorbeelden.

Al verschillende keren heb ik in deze gewezen op het feit, dat er enorm veel belangstelling bestaat voor het spreken en schrijven van het Roosendaals. Inmiddels hebben al zo'n honderd en vijftig personen de cursus van Jan van Nassau gevolgd en de aanmeldingen blijven binnen stromen. Het betreft hier steeds mensen die een sterke binding hebben met hun moedertaal (die niet het Standaardnederlands is maar hun dialect, de taal die hun moeder sprak). Zij willen die binding nog versterken door meer kennis op te doen en meer durf om hun moedertaal te spreken en te schrijven.

Ik heb hoge verwachtingen van het Roosendaals woordenboek, waaraan al tientallen jaren wordt gewerkt en dat er ooit gaat komen. Het wordt samengesteld door een groep zeer enthousiaste mensen, die regelmatig bij elkaar komen en bovendien zeer gedisciplineerd elke keer hun 'huiswerk' maken. Het woordenboek wordt niet zomaar een verzameling Roosendaalse woordjes en hun vertaling. Nee, het wordt een echt woordenboek, met grammaticale informatie en, erg belangrijk, vele voorbeeldzinnen. Ik kan iedere dialectliefhebber in West-Brabant dan ook adviseren om goed de publiciteit te volgen en als de bliksem te reageren zodra het woordenboek verkrijgbaar is. 

We gaan naar Steenbergen. Daar bestond bij heemkundekring De Steenen Kamer al een aantal jaren het plan om een werkgroep Dialect op te richten. Deze werkgroep bestaat inmiddels en is ijverig en serieus bezig. Twee leidende figuren van deze club, Rini Holtzer-Stuijts en haar echtgenoot Henk Holtzer, hebben zich al dermate verdiept in de materie, dat ze op zondag 4 februari jongstleden bij het Grwoot Wjeeldrechts Dikteej in Hoogerheide respectievelijk de tweede en de eerste prijs in de wacht sleepten! Ook deze werkgroep, die de typisch Steenbergse naam Aon r'uis heeft gekregen, is bezig met het samenstellen van een woordenboek, waarbij natuurlijk naast het verzamelen van dialectwoorden en -uitdrukkingen ook het nadenken over de spelling van dit alles  een belangrijke rol speelt. Tevens probeert men er het Steenbergs vast te leggen in verhalen.

Dat deze club voortvarend te werk gaat, moge tevens blijken uit het feit, dat zij op zondag 24 maart 2024 voor het eerst het West-Brabants Dialectcafé organiseert. Dit festijn vindt plaats in Theaterzaal Myra Ceti, Wouwsestraat 49 te Steenbergen. De zaal is open vanaf 13.00 uur en het feest begint om 13.30 uur. Mensen die een verhaal willen vertellen, een gedicht willen voordragen of een liedje willen zingen zijn er van harte welkom, als ze het maar in het dialect doen. Ook mensen die weliswaar belangstelling hebben, maar (nog) niet iets willen of kunnen voordragen, zijn er welkom om te komen kijken en luisteren, bij het genot van een kopje koffie of thee. Een ander drankje kan ook. 

We gaan ook naar Wouw. Daar kampt heemkundekring de Vierschaer al tijdenlang met huisvestingsproblemen, helaas. Desondanks is ook hier André Dingemans, de voorzitter, bezig met het op poten zetten van een dialectclub. 'Het wordt de hoogste tijd', zegt André, 'want de mensen die het echte oude Wouws nog spreken worden steeds zeldzamer. Over een paar jaar zijn ze er niet meer.' André heeft dan ook haast met het vastleggen van alle dialecten van de voormalig gemeente Wouw. Wie hierbij behulpzaam wil zijn kan zich wenden tot het bestuur van de heemkundekring.

De uitspraken van André Dingemans lijken misschien in tegenspraak te zijn met de titel van deze rubriek, waarin ik beweer dat de dialecten springlevend zijn. Toch zijn beide stellingen goed te verdedigen. Het is waar, dat onder invloed van het onderwijs, de overheid en de moderne opvattingen van ouders en maatschappij het dialect dreigt te verdwijnen. Dialect wordt immers vaak gezien als minderwaardig aan het Standaardnederlands (en het Standaardnederlands wordt weer minderwaardig gevonden aan het Engels). Gedegen wetenschappelijk onderzoek wijst echter uit, dat de dialecten in onze provincie wel degelijk blijven voortbestaan. Ook onder de jeugd. Ook bij de jongelui, de studenten bijvoorbeeld, bestaat er kennelijk nog steeds de behoefte om door middel van de aloude dialectklanken te laten horen, dat ze trots zijn op de streek waar ze vandaan komen.

Tot volgende maand!

Geschreven door: Jan Luysterburg