week 36 - 8 september 2021

Beste Jan,
Bij deze weer een vertelselke.
Met hartelijke groet,
Henk.

Zo ontving ik van Henk van Aert uit Halsteren zijn vakantieherinneringen. Ik denk dat de jeugd van tegenwoordig zich nauwelijks meer kan voorstellen hoe zijn jeugdvakanties zijn geweest. Des te interessanter is het natuurlijk om ze terug te lezen.

Vekansie
D’uleke wit nog wà de ,,kleine vekansie” en ,,grote vekansie” ware? Zo jao, dan zijdde al gaef op leeftijd, zoas ikke. Of g’et goed gelùìsterd naor opoe’s of opa’s as ze vertelden over hullie jonge jaore. Nou denk ‘k wel dà veul van die opoe’s en opa’s nie ech veul ,,vekansie” emme g’houwe tijdes die jonge jaore. Ze waren ommes van net vor, tijdes of van net nao d’n oorlog. Zoas me wel zegge: ’t zat ‘r nie aon, of bruintje kon ’t nie trekke. Veul kinders moesse, toendertijd, tijdes de vekansie wà bij verdiene. Voral tijdes de grote vekansie waar dad ’t geval. Bij de land- en tuinbouw waar ielk handje welkom. Sommigte landbouwmesjienes, zoas me die nou kenne, moesse nog uitgevonne worre. Ielk handje kon gebrùìkt worre. ‘t Wetje van Van Houten (1874) op de Kinderarbeid wier daorbij glad mar vergete. ’n Vorbeeld van m’neige za’k nòòt vergete: peeje dunne. ’s Morges, in de vroegte, waar de klei nog klammig en zacht. Mar hoe wijer de dag kwam, en ok de zon nog ’s lekker scheen, kreedde kleikluite. En die waren allejesus hard. À ge saoves aon rhuis gieng, are rauwe knieë waor ge ’snachs nie deur slaope kon. En vor al dà pijn lije kreedde dan ’n dubbeltje ’t uur. En d’n boer kon z’n duimen achter z’n galge steke. En thuis moesse de handjes ok nog wappere. M’are nen flienken bongerd en ’n deel d’rvan droog mee de grote vekansie. Plukke dus, want dà fruit moes naor de veilieng. ‘k Wit zelvers ’t veiliengnummer nog: 527. Nou denkte: ’t Waar bij d’n diejen allenig mar kommer en kwel. Nou, ’t is laoter wel wà goed gemaokt, or. M’n eeste trip waar naor ’t buiteland: op de fiets naor d’n Anvers. Bij ‘n heule grote zaok ’n kostelijke ,,salade” gegete en priklimmenaode gedronke, en de’n Zoo bezocht. Toen ‘k getrouwd waar mee ’t vliegmesjien naor Mallorca. Mee de Bus naor Duitsland of Oostenrijk. En toen’k nen auto gekocht aar, konne me ,,de Breeveertien op gaon”, ee. En dà waar dan altij in de grote vekansie. ‘k Waar leraor geworre.

Henk eindigt met een opmerking waaruit blijkt, dat die 'zeer lange vakanties' in het onderwijs nogal tegenvielen: 'Wie in het onderwijs heeft gezeten, weet vast wel dat een deel van die tijd opging aan andere dingen dan ,,vekansie”.' Zo was het Henk en zo is het volgens mij nog steeds.

Retteketet

Peter Borremans werd door het woord 'vekaansie' ook weer geïnspireerd om het nodige snuffelwerk te verrichten. Met onderstaande resultaten.

Om te beginnen wijst hij erop, dat de n van vekaansie in het dialect van Woogeraaje niet of nauwelijks wordt uitgesproken. Je hoort dan: vekaasie.

Met kennelijk plezier heeft Peter bovendien een kinderrijmpje ontdekt dat door de Woosdrechtse jeugd werd gezongen op de dag voor de grote vakantie: Retteketet, de koej die schet, en morrege n'iest vekaasie. Peter gaat er (terecht) van uit, dat hij ook mij hiermee een genoegen doet: 'Dit hoort en leest meneer Luysterburg graag. Zijn dag is weer goed.'

Een smakelijk fragment heeft Peter gevonden in een Bredaos Lesboekske: 'IJ eeter zun eige nie meej te bemoeje. 'k Gaok toch op vekaansie bij oons Tantanna en munnenomenAd Laotum maor ut laozerus krijge.'

Er is een opmerkelijk verschil tussen het noorden en midden van Nederland en het zuiden. In het noorden en midden van ons land zegt men: 'met vakantie gaan', terwijl men in het zuiden 'op vakantie gaan' zegt. Beide uitdrukkingen zijn goed Nederlands. Toch loopt er een betekenisverschil doorheen. 'Met vakantie zijn' is vakantie hebben, niet hoeven te werken (men kan dus thuis zijn). 'Op vakantie zijn' is vertrokken zijn, zich in zijn vakantieverblijf bevinden.

In dit verband is het wel leuk om te vermelden, dat het nieuwste boek van Wim Daniëls de titel 'Op vakantie' heeft. In het boek komt hij daarop uitgebreid terug.

Peter eindigt met een verhaaltje:

Mijn eerste vakantie
Dat was in 1980. Toen was ik 10 jaar oud en ik ben toen samen met wijlen mijn ouders naar een pension gegaan. In Geulle bij de familie Peters (ze zijn inmiddels overleden) in Zuid-Limburg. We hadden toen nog geen auto, dus een neef en een nicht brachten ons weg.

Geulle is bekend om de Slingerberg, de Snijdersberg en zijn bossen. Je hebt ook nog Geulle Beneden en de Moorveldsberg.

In 1987 werd hier Adrie van der Poel kampioen van Nederland bij de profs.'

Zo, beste lezers, dit waren dan de 'vekaansieveraole'. Hopelijk heeft u ervan genoten. En hopelijk heeft u zelf ook een zeer aangename en verkwikkende vakantie achter de rug. Mocht u binnenkort nog met (o nee, op) vakantie gaan, dan wens ik u een prettige reis en een aangenaam verblijf op uw vakantieadres.

geschreven door: Jan Luysterburg