week 10 - 8 maart 2023  - 225    Ad Borremans puuzelt zelfs in het buitenland, lees maar: Puuzele

Jan Luysterburg

Oos vrouw doet da ok gèère, puuzele en dan maok ’t nie uit of ’t nouw kruiswoordpuuzels zen of durlwoopers en soms ok nog van die kriptoowgramme uit de kraant. Ik kan daor ginne kop aon krijge, da’s te moejluk vur mijn. En ok leg ze gèère legpuuzels, de mjeeste zen die van duuzend stuukskes en ast kan de puuzels van Jan van Aostere, daor ezze ’n njeele verzaomeling van. Wa da’k wel kan da’s puuzele om iets ien mekaore te zette, bevurbild ’n kas of zoow. Die krijgde dan tuis ien tefrente dwooze en da mot dan ’n dreejdeurs kleejingkas
worre ofzoow. Daor kunde dan wel effe zoet meej zijn. Jirst alles uit pakke en op ’n rijke legge. Mar iek motter ok wel bij zegge da’k de tjeekening d’r ok wel bij mot emme, aanders kan iek ’t ok nie vur mekaore krijge. Ge motter ok wel vuul geduld vur emme en alles op de goeje menier en volgorde ien mekaore zette en maoke dagge gin onderdjeele oover ouwt. En agge dan klaor zijt en ge ziet die kas dan staon meej draajdeure en laajkes, die ammaol goed marsjeere, zen iek daor wel trots op, da’k da wir gedaon eb. Ok doen iek gèère van die soowduukoe puuzels maoke, da doen iek elleke dag, want daor em iek zoow ’n scheurkelender van, meej elleke dag wir ’n aandere puuzel van makkeluk tot moejluk. Da’s smorgus nor ’t ontbijt ak daor aon begien om de grijze massa ien gaank te zette. Aljeen waor iek vleej jaor op vekaansie nor Griekelaand m’n boekske vergeette meej te neeme. Mar iek wouw toch wel gèère daor ok elleke dag ’n puuzeltje doen. Duus emme we daor ien ’n wienkeltje ’n soowduukoe boekske gekocht, zoow da’k ok elleke dag d’r jintje kon maoke. Toen iek da tuis vertelde aon iemand da’k daor ien ’n Grieks boekske gepuuzeld oj, zeettie, da’s wel knap van jouw dagge da kunt ient Grieks. Jao zeej iek, da von iek ok van m’n eige. Iek eb mar nie gezeed da de cijfers daor ’t zelfde zen as ier, ok gwoon van jin to neeg.'

Diktee
Vorige week kreeg ik al een compliment vanwege mijn derde prijs bij het Gròòt Berregs Diktee. Dat is ook bij Peter Borremans niet onopgemerkt gebleven. Hij was er zelfs zo van onder de indruk dat hij plotseling in dialect ging schrijven. Dat doet me nou eens geweldig plezier, Peter. Dat mag je van mij gerust vaker doen. Je laat immers zien dat je het kunt:

'D'n dieje van Lösterbörg, ij woonde vroeger op D'n Ouwe Tol, d'n dieje van 't diejelekt, wittewel. IJ kwaam wir op Zuidwest-Tilleviezie. In 't Zwijns'oofd zaot meneerke Lösterbörg onder aandere met Pol Asselebaargs aon 'n taofel. 't Zen ok twei meese die boekskes schrèève. Pol is nog femielie van de bekende Nol Asselebaargs (Anton van Duinkerken). Op de mart in Baarege staot 'n beeld van em.'

'Dit is geschreven in m'n beste dialect', voegt Peter eraan toe. 'Met dialect bezig zijn is voor mij al puzzelen.' Nou Peter, dat heb je prima gedaan. Ik heb maar één vraagje: hoe kom je aan de naam Nol, want Anton van Duinkerken heette toch Willem?

Puuzele
De rest van de weer zeer uitgebreide bijdrage van Peter bestaat uit zijn gewone snuffel- en puzzelwerk:

'Puuzele is puzzelen.' Hij voegt er meteen een voorbeeldzin uit mijn boek aan toe: 'En nouw zit ik daor gereegeld in te puuzele.'

Bij de onvergetelijke Bredaose Paoters heeft Peter een Bredaose Puuzul gevonden, die hij volledig heeft overgenomen uit een van de dertig Bredaose Leskes. Je kunt er urenlang geamuseerd mee bezig zijn.

Maar laten we eerst eens gaan kijken wat puzzelen eigenlijk is. Een puzzel is een raadsel of opgave. Puzzelen is een puzzel oplossen, zich met een probleem bezighouden. Maar een puzzel is ook speelgoed dat bestaat uit een aantal stukjes die je aan elkaar moet passen. Of het is een lastige opgave die je probeert op te lossen.

Peter heeft ook weer een aantal amusante spreuken gevonden:

Edde in oew huis veul muize, dan kunde 't beste gaon verhuize (A ge 't nie mir kun oplosse, zie dan da ge wegkomt). Iedere dag è genog aon z'n eige kwaod (Ge mot oe-eige gin zörge maoke over probleme die nog motte komme). Erges 'n mouw aon passe ('n oplossing zoeke/vinne). Ik heb wel vor hetere vure gestaon (Ik heb wel grotere problemen opgelost). D'n dieje, die kan kouw waoter nog zien brande (Die ziet overal problemen in).

Zonder diggels en scherven geen pottenbakker. Zo heeft het gezeten, zei moeder, en ze paste de stukken van de pispot aan elkaar. Zelfs stof dat wordt opgestapeld wordt een berg (Vele kleintjes maken een grote).

'Mijn broer had/heeft een legpuzzel van Kasteel Hoensbroek', vertelt Peter. 'Ik puzzelde zelf ook. En voor mijn handicap doe ik wel aan woordspelletjes.'

Peter eindigt met: Als alle puzzelstukjes in elkaar passen dan is het probleem opgelost.

Tot volgende week!

Geschreven door: Jan Luysterburg