085. De Vier Heemskinderen in beeld

Links Kruisstraat 31 t/m 39, rechts de voorgevel van het pand Eerste Kruisstraat 18. Anno 1965.
Foto: Afdeling Erfgoed ’s-Hertogenbosch nr. 0046562

Het hoekpand Eerste Korenstraatje 18 met de huisnaam De Vier Heemskinderen, is sinds maart 2005 een gemeentelijk monument. Het is gebouwd op de plaats van een gedempte stadsgracht. Aan de linkerzijde staat het pand tegen de nog grotendeels aanwezige stadsmuur uit de 13e eeuw. Bij bouwhistorisch onderzoek in 1997 is de verdedigingsmuur in zicht gekomen en gedocumenteerd. In de 15e eeuw is er een huis tegen de muur gebouwd. Dit omvatte een kelder, begane grond met houtskelet, verdieping en zolder. Tegen de achtermuur, die tevens zijmuur is van het pand Kruisstraat 27, bevonden zich de stookplaatsen. De kelder was vanaf de Kruisstraat toegankelijk. Aangezien het pand in 1896 – op de linker zijgevel en achtergevel na - geheel vernieuwd is, weten we verder weinig van de voorganger.

Het hoge pand omvat vijf niveaus: kelder, begane grond, eerste en tweede verdieping en zolder, onder een afgetopt zadeldak met dakschild aan de achterzijde. De voorgevel is een in kruisverband met knipvoegen uitgevoerde trapgevel. De gevel heeft vanaf de eerste verdieping op beide hoeken een pilaster. De begane grond is voorzien van een gemetselde plint en een deur met glas-in-lood bovenlicht, geflankeerd door twee tweeruits schuifvensters. Zowel de deur als de vensters zijn voorzien van een steens segmentboog met zandstenen aanzet- en sluitstenen. Deze zijn met een verdiept boogveld gevuld met decoratief metselwerk.

In de verdiepingen bevinden zich moderne schuiframen in kozijnen uit 1896. Op de eerste verdieping zijn de vensters voorzien van een segmentboog. Op de tweede verdieping hebben ze een rondboog. In het boogveld zijn gevelstenen aangebracht: in de linker de tekst ‘anno’ en in de rechter het jaartal 1896. Boven de vensters op de tweede verdieping komen de verschillende niveaus in de gevel samen. De uitgemetselde hoekpilasters gaan over in overhoekse pilasters op een zandstenen basement. Die gaan weer over in de aanzet van de eerste trap en die van een halve rondboog boven de vensters op de tweede verdieping. Tussen twee overhoekse pinakels bevindt zich ter hoogte van de zolder een tweeruits draairaam onder een rondboog. Daarin is een gevelsteen met afbeelding van twee om een staf gedraaide slangen. De trapgevel is afgewerkt met hardstenen afdekplaten, op de top staat een windkruis. In de top bevinden zich vijf geornamenteerde muurankers ten behoeve van de kapconstructie.