199. Voormalig Paleis van Justitie

De zijgevel van het voormalige Paleis van Justitie aan de Sint-Jorisstraat vormt een onderdeel van een veel groter complex, waarvan de hoofdgevel op de Spinhuiswal is georiënteerd. Foto: Josephine Peren

Het voormalige Paleis van Justitie bestaat uit twee rechthoekige vleugels die V-vormig ten opzichte van elkaar geplaatst zijn. De hoofdgevel bevindt zich aan de Spinhuiswal en een tweede deel aan de Sint-Jorisstraat op nummer 129. De klassieke opbouw van de gevel met onderbouw, hoge verticale vensters, cordonbanden en een terra cotta kroonlijst, heeft zowel neoklassieke als art deco stijlkenmerken. Het complex is in 1912 door de Rijksgebouwendienst opgezet. Sinds 2004 staat het geregistreerd als rijksmonument.

Het aan Sint-Jorisstraat gelegen gedeelte is als afzonderlijk bouwlichaam goed herkenbaar. Het is een negen traveeën tellend geheel op rechthoekige grondslag. Het telt drie bouwlagen met kapverdieping en heeft in kruisverband opgetrokken gevels van gele strengperssteen. Het gebouw is voorzien van risalerende, vierlaagse hoektorens onder met leien gedekte tentdaken. De hoofdmassa heeft een plat dak met een schild aan de straatzijde dat gedekt is met leien. Boven de kroonlijst bevindt zich een rij dakkapellen in Franse renaissance stijl.

De voorgevel is voorzien van een hoge, hardstenen plint. De overige geleding van de gevel bestaat uit lijsten en speklagen van zowel hardsteen als gele zandsteen. De op de begane grond gevestigde kantoren zijn in opzet aanmerkelijk lager dan die op de verdieping. De vensters zijn hier recht gesloten en hebben een natuurstenen latei. De op de beide verdiepingen per travee gekoppelde vensters zijn getoogd met een segmentboog. De vensters zijn voorzien van houten, zesruits roedenramen, ze hebben hardstenen onderdorpels. De gevels worden verder geornamenteerd door gekrulde, siersmeedijzeren steekankers. De goot rust op klossen met cannelures (groeven). De dakkapellen hebben een verzorgde ornamentiek en zijn voorzien van zandstenen vleugelstukken. De centrale dakkapel heeft een frontonbekroning.

De vensteropbouw van de beide hoektorens verschilt van die van het centrale gedeelte. Een centraal venster wordt steeds geflankeerd door twee even hoge, maar smallere vensters. De goot van de hoektorens heeft in vergelijking met het centrale gedeelte een fors overstek. Ook de dakkapellen hebben een andere detaillering en zijn elk bekroond met een segmentboogfronton. De tentdaken zijn elk geornamenteerd met een vergulde, ijzeren windwijzer en pirons.

De ingang bevindt zich in de linkerhoektoren. Deze toren vormt tevens de verbinding met de hoofdvleugel van het Paleis van Justitie. Rechts van de rechterhoektoren is een tussentravee geplaatst die in verbinding staat met het naastgelegen, voormalige Huis van Bewaring. De achterzijde van het pand wordt gekenmerkt door twee blokvormige uitbouwen. In de grootste hiervan is de zittingszaal gehuisvest.sen. In het midden van de 20e-eeuwse pui bevindt zich een 19e-eeuwse deur met bovenlicht. De twee hoge vensters met bovenlicht aan weerszijden zijn vernieuwd en geplaatst op een nieuw gemetselde borstwering. Op de eerste verdieping zijn twee zesruits Empire schuifvensters met waaierzwikken in de bovenhoeken. De twee vierruits vensters op de zolderverdieping zijn in 1929 aangebracht en hebben moderne draairamen. De gevel wordt afgesloten met een kroonlijst.