Hazen - Foto: Hannie Nilsen

Lange tijd zag ik de haas als een soort veredeld groot konijn (sorry zoogdierexperts!) waarbij het konijn ook nog eens een stuk hoger scoorde op aaibaarheid. Zo’n brutaal konijntje dat midden op de dag het lekkers uit de moestuin snoepte, was toch veel leuker dan zo’n uit de kluiten gewassen haas? Natuurlijk wist ik wel dat het twee verschillende soorten ‘knaagdieren’ waren, maar in de verschillen tussen de twee soorten had ik me nog nooit verdiept.

Inmiddels ken ik de verschillen en weet ik dat haas en konijn geen knaagdieren zijn maar dat ze behoren tot de haasachtigen, een aparte familie. Voor de nieuwsgierigen onder ons: het grootste verschil tussen knaagdieren en haasachtigen is het gebit waarbij haas en konijn achter hun snijtanden nog een extra set tanden hebben. Samen met hun platte plooikiezen kunnen ze daardoor het eten ‘vermalen’.
Maar behalve deze anatomische feitjes, hebben hazen nog iets bijzonders wat bij mij een gevoel van vertedering oproept. Dat heeft alles te maken met de manier waarop ze met hun jonkies omgaan. Maar daarover verderop in dit stukje meer, eerst iets over de haas in het algemeen.

Haas - Foto: Saxifraga - Mark Zekhuis

De haas is in heel Nederland, dus ook in Brabant, een normaal voorkomende verschijning. Behalve in IJsland en Noord-Scandinavië komt de haas in geheel Europa voor, tot op 3000 meter hoogte in de Alpen. Enkel in dichtbevolkte gebieden zien we de soort minder frequent.
Vooral in het broedseizoen in maart-april kun je ze makkelijk ontdekken. Het gras is dan nog kort en als in het vroege voorjaar de rammelaars door hormonen gedreven achter de vrouwtjes aanrennen, vergeten ze alles om zich heen. Zelfs de mens en het verkeer. Niet verwonderlijk dus dat juist in deze tijd ook nogal eens een dode haas op de weg ligt.

Hazen - Foto: Saxifraga - Piet Munsterman

Als je zo’n groepje hazen over het veld ziet rennen, is de voorste haas meestal een loopse moer (vrouwtje), met enkele rammen achter haar aan. Deze mannetjes, ook wel rammelaars genoemd, kunnen met name in de paartijd flink vechten om een vrouwtje, waarbij ze als boksers tegenover elkaar staan en flinke klappen uitdelen. Soms vecht ook het vrouwtje om een mannetje van zich af te houden.

Na de paartijd wordt er een nestje gemaakt, het leger, dat niet veel meer is dan een ondiepe kuil ergens onder een heg of struik of in het hoge gras. Zelf tussen de aardkluiten op een geploegde akker kun je hazenlegers vinden. De haasjes zijn bij de geboorte al volledig behaard en na slechts enkele dagen verlaten ze het leger. Maar iedere avond kort na zonsondergang komen ze daar weer terug en ongeveer een kwartier daarna komt ook moederhaas om voor de jonkies te zorgen. Een bijzonder idee dat precies op dat moment overal in Nederland jonge haasjes gezoogd worden. Al na ongeveer een maand kunnen de haasjes zichzelf redden en begint moederhaas aan een nieuw nest.

Hazen - Foto: Saxifraga - Piet Munsterman

Ofschoon hazen solitair zijn en vooral in de late schemering en de nacht actief, kun je ze ook nu in de zomer vaak in groepjes zien. Spelend en achter elkaar aan rennend waarbij ze de karakteristieke bochten van 90 graden maken. Hoewel……. Eigenlijk zou de tekst als volgt moeten luiden: In het voortplantingsseizoen zouden hazen overal goed zichtbaar moeten zijn. Helaas worden er steeds minder gezien. Sinds 1950 zijn ze namelijk in aantal met meer dan vijftig procent afgenomen en de soort staat daarom op de Rode Lijst Zoogdieren. Vooral het boerenland wordt steeds minder geschikt voor de haas.

Haas - Foto: Saxifraga - Jan Nijendijk

Maar wie goed oplet, kan de haas nog steeds ontdekken. Soms spelend in een groepje, soms verscholen in het hoge gras waarbij alleen de lepels (oren) met de kenmerkende zwarte punten zijn aanwezigheid verraden.

En natuurlijk kunt u voor vragen of opmerkingen altijd mailen naar Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.