Met dank aan De Krant

maand 2023-11 - 22 november 2023

Roosendaolse Taol is populair

In een vorige editie van deze rubriek vermeldde ik al, dat er in Roosendaal hard gewerkt wordt aan het vastleggen en promoten van het Roosendaals dialect. Jan van Nassau is daar al zo'n veertig jaar mee bezig. Met zijn dialectgroep Oòs Taoltje startte hij ermee in 1981. Onder leiding van Jan komt de groep regelmatig bij elkaar om samen het gemaakte 'huiswerk' te bespreken, betekenissen en spellingen op elkaar af te stemmen en zodoende te komen tot een gedegen woordenboek, dat elke dialectliefhebber in onze regio tot zijn beschikking zou moeten hebben. Het belooft immers een standaardwerk te worden. En wie Jan van Nassau een beetje kent weet, dat de kwaliteit van dit werk uitmuntend zal zijn.

Spelling
Wie ooit betrokken is geweest bij het maken van een dialectwoordenboek weet, dat het bepalen van de spelling altijd een grote rol speelt. De spelling van woorden is in feite niets meer of minder dan het maken van afspraken. Welke klanken zijn er in ons dialect en hoe leggen we die klanken vast op papier? 

Ik heb al eerder gezegd, dat de spelling van het dialect niet is voorgeschreven. Er zijn hooguit richtlijnen en adviezen. Iedereen mag vrij naar eigen keuze de klanken van het dialect weergeven. Het moet echter wel duidelijk zijn voor de lezer welke klank de auteur nou eigenlijk bedoelt. En daar zit hem de kneep. Er is eerst een duidelijke handleiding nodig voordat mensen goed kunnen lezen wat dialectschrijvers hebben geschreven.

Hetzelfde geldt voor de inmiddels erg populaire dialectdictees. Het nakijken van dictees is onmogelijk als er geen richtlijnen voor de spelling zijn. Met welk recht kan men immers woorden goed of fout rekenen wanneer deze richtlijnen, deze voorschriften, ontbreken? Wanneer de nakijker een woord fout rekent, moet hij ook kunnen vertellen waarom dat woord fout is geschreven. En dan volstaat het niet met te zeggen: 'Omdat ik het fout vind' of: 'Dat is nou eenmaal zo'.

Groepen en individuen die zich bezighouden met dialectwoordenboeken en dictees in West-Brabant hebben zich over het algemeen intensief beziggehouden met het bepalen van de gebruikte spellingregels. Wij noemen daarbij Oòns Taoltje in Roosendaal, maar ook Dialectgenootschap De Berregse Kamer, de Heemkundige Studiekring Halsteren-Lepelstraat en de Werkgroep Dialecten van Heemkundekring Het Zuidkwartier. Ook Cees Hoeckx z.g. uit Huijbergen hield er wat dat betreft strikte regels op na. En in Steenbergen is kort geleden ook een dialectclub opgericht, die zich haast om de Steenbergse dialect vast te leggen. Wij wensen ook deze nieuwe vereniging veel succes.

Behoefte
Dat er kennelijk veel behoefte is aan regels om de spelling van het dialect vast te leggen, blijkt wel uit de enorme belangstelling die er momenteel is voor de cursus Roosendaolse Taol. In 2022 namen hieraan al vijftig mensen deel. Inmiddels telt de cursus maar liefst honderd belangstellenden.

De cursus, die is ontwikkeld door Jan van Nassau, bestaat uit vijf lessen. Jan wordt bijgestaan door de enthousiaste docenten Annelieke Danen, Lenny Hamans ('juffrouw Lenny'), Henk de Bot en Eric van Arendonk. Tijdens de lessen gaat het er vrolijk aan toe, want er mag gelachen worden. Al is voor zowel docenten als cursisten het schrijven van dialect een zeer serieuze bezigheid.

Brabants boekske
Wat de cursisten kennelijk nog niet weten is, dat zij van harte worden uitgenodigd om een verhaal of gedicht in hun dialect te schrijven voor het Brabants boekske 2024. Op het moment dat ik dit schrijf is er namelijk vanuit het hele verspreidingsgebied van De Krant regio Wouw nog geen enkele bijdrage aan dit boekske binnengekomen.

Het Brabants boekske is toe aan zijn negentiende editie. Elk jaar wordt afgewacht wat het thema van de landelijke Boekenweek is. Dit jaar is dit: Bij ons in de familie. Vervolgens worden de Brabantse dialectauteurs uitgenodigd om een verhaal (van maximaal 800 woorden) of een gedicht (maximaal een A4-tje) in hun eigen Brabantse dialect te schrijven als bijdrage aan dit boekske. De bijdragen worden beoordeeld op kwaliteit, geredigeerd en gebundeld in het Brabants boekske.

Vorig jaar dreigde het Brabants boekske te verdwijnen, maar met de steun van Minerve Pers (de uitgever van deze krant en van De Halsterse Krant & De Zuidwestkrant) en met hulp van vele vrijwilligers ben ik erin geslaagd het boekske volop nieuw leven in te blazen.

Natuurlijk mogen in de volgende editie bijdragen uit het verspreidingsgebied van De Krant regio Wouw niet ontbreken. U heeft nog tot 1 december 2023 de gelegenheid om uw literaire product aan te leveren op het adres: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. . 

Het Brabants boekske wordt gepresenteerd op 10 maart 2024 in Lith. Succes ermee!

Geschreven door: Jan Luysterburg