Iedere zondag en woensdag
van 11:00 - 13:00 uur bij
ROS-Radio/ROS-TV-krant,
ZIGGO kan. 43 en Trinet kan. 532
Iedere zondag van 13:00 - 15:00 uur
en dinsdag van 12:00 - 14:00 uur bij
Lokaal 7, FM 107.4 en Lokaal7-app
en maandag en vrijdag van 18:00 - 20:00 uur bij Streektaalradio.nl
en natuurlijk 24 uur per dag
via onze website.

Westelijke dialectverhalen 2021

Waorom Diejelekt?

week 25 - 23 juni 2021

JanLuysterburg removebg preview

Ruilkaskes (het woord van de vorige keer)
U heeft de bijdrage van Peter Borremans nog tegoed. Hij schrijft: 'Een ander woord voor ruilkaske is bloemen- en plantenbieb en boekenbieb, afhankelijk van wat er te ruil wordt aangeboden. Het is op dit moment nog niet zover, dat het woord 'ruilkastje' is opgenomen in het Nederlands woordenboek.'

In een Halsters woordenboek is hij tegengekomen: "Ruilen (oneerlijk), Tuitele(n). A ge zo tuitelt, wor 't strakskes janke.'

Over Bergen op Zoom weet Peter te vermelden, dat er een plantenkastje staat in de Ravelstraat, op de Buitenvest staat een kastje met boeken erin en aan de Parallelweg is een kastje aan een hek bevestigd.

In Hoogerheide staat bij Purper in de Raadhuisstraat een boekenkast en is een plantenkast aan de muur bevestigd. In het portaal van de kerk staat een boekenkast. Op de hoek Lorentzstraat - Minckelersweg staat een plantenkast buiten. In de Mathias Wolffstraat is een boekenkast aan een hek bevestigd. Bij Primera staat een boekenkak buiten (niet om te ruilen, maar om te kopen). In de Raadhuisstraat staat soms een tafel met gratis boeken.

Peter is overigens optimistisch over het voortbestaan van de Brabantse dialecten. Hij motiveert dit op zeer persoonlijke wijze. Leest u maar mee: 'D'n Ouwe Tol is naar Bergen op Zoom gegaan, maar hij bestaat nog steeds. Het schoolgebouw aan de Nieuweweg willen ze gaan slopen, maar het staat er nog steeds. De interesse in het Brabants dialect, ik denk niet dat Amsterdamse 'gouvernante' Ina Adema het beoefenen van het dialect gaat verbieden. U leerde ons op de lagere school (Nieuweweg) netjes Nederlands praten en schrijven en u begon pas in 1996 meer interesse in het dialect te krijgen.'

Ja Peter, daar heb je helemaal gelijk in. Laten we dus maar hopen dat je ook gelijk hebt wat betreft het blijven voortbestaan van de Brabantse dialecten.

Waorom ik vurstaander ben van diejelekt praote.
De veulbeloovende vurspellinge van Peter Borremans brochte mèèn wir 's bij de vraog: Waorom ben ik zellef èègelek 'n vurstaander van diejelekt praote? Die vraog is mèèn trouwes de leste tèèd al mjeer gesteld. Ik beaantwoord 'm gèère.

Oons vaoder kwaam van D'n Ouwe Tol, net as zèèn vaoder en zèèn grwootvaoder. Oons moeder kwaam uit Ostrecht. Alle tweej emme ze aljeen mar laogere school gad, want ze moesse zoow vlug moogelek gaon waareke. Bij oons tuis wier dus aljeen mar diejelekt gesprooke, Ouwe Tols meej wa d'Ostrechs d'r durenne. Pas op de bewaorschool mokte n'ik kennes meej 't Standaordneederlaans.

Toen ik op de onderwèèzersoplèèding zaat in D'n Ouwenbos, maarekte n'ik da t'r jeel veul verschillende diejelekte bestaon in Neederlaand en da ge bekaant aaltij aon iemand kunt woore waor t'ie vandaon komt. Ik von da best interesaant. Da gevoel wier nog verstaarekt toen ik vur m'n nummer in mieletèère dienst zaat. Daor woorde n'ik van alles, van Groonings tot Limbörgs.Toch verstonge wij mekaore jeel goed, vural as we saome prebeerde om erreges onderuit te komme.

As onderwèèzer en laoter as ljeeraor was 't netuurlek m'n plicht om de ljeerlinge te ljeere goed Neederlaans te praote en te schrèève. Toch maarekte ik dikkels, da d't ketakt meej sommegte kinders beeter wier as ik diejelekt meej ze praotte.

In 1983 besloot ik in 'n gekke buij om meej te gaon doen meej 't tonpraote op Woogeraaje. Da d'em ik tien jaore gedaon, dur jeel West-Braobaant. Ik stong 'r nie bij stil, maar da was netuurlek ok 'n vörrem van diejelekt proomoote.

Ik denk da d't 1996 was, toen Leo Timmermans, de toenmaolege vurzitter van Heemkundekring Het Zuidkwartier, mèèn vroog om lid te worre van de waarekgroep Diejelekte. Vanaf die tèèd kwaam ik steeds mjeer te weete over diejelekte en ik kreeg 'r ok steeds mjeer waordeering vur. Diejelekte zèèn allemaol op 'n netuurleke menier ontstaon, laank geleeje, swees ad 't Standaordneederlaans in zeekere zin kunstmaoteg ontstaon is (en veul laoter).

A ge diejelekt prot, dan woorde bij de groep die ta d'ok doet. Dan edde 't gevoel da ge bij mekaore n'woort, da ge jin meej mekaore zèèd. Die taol (want diejelekt is ok taol) woor bij jouw en bij jouw groep, da d'is 'n onderdjeel van jouw iedentietèèt. En meense wulle die iedentietèèt nie kwèèt raoke en zeeker nie af laote pakke dur blaoskaoke van boove de rieviere. 't Is daorom da te diejelekte aaltij zulle blèève bestaon.

Netuurlek, leevende taole veraandere, dus ok diejelekte. As bevobbeld vurwaarepe verdwèène, dan zulle de naome van die vurwaarepe ok verdwèène. En d'r komme nuuwe dienge, dus ok nuuwe woorde. Mar ge zul d'aon 'n Braobaander aaltij kunne blèève woore da t'ie uit Braobaant komt. En zoow woor 't ok!

Sprik diejelekt as 't kan en Neederlaans as 't mot. Dan doe d't goed!

geschreven door: Jan Luysterburg



© 2011 - 2024 'n Lutske Brabants - donderdag 28 maart 2024 - Tijd: 00:00:00 - Webdesign: Broeklandsoft - Sponsor: Frans van den Bogaard