Bossche Straten 2016
199. Hertogelijke straat - Hertogstraat
Auteur: Ed Hupkens Met dank aan de Werkgroep Toponymie, Kring Vrienden van 's-Hertogenbosch |
Exterieur van woningen met oneven nummers aan de Hertogstraat gebouwd door architect Jan van den Berg in 1912. Foto: SA nr. 0078627
De Hertogstraat verbindt de Koningsweg met de Mayweg. De naam is op 3 september 1903 door de Bossche gemeenteraad vastgesteld. Hij herinnert eraan dat onze stad en de Meierij van ’s-Hertogenbosch ooit onderdeel uitmaakten van het hertogdom Brabant. De andere gebiedsdelen waren Leuven, Brussel en Antwerpen. De naam Meierij is afgeleid van ‘meier’, die in naam van de hertogen van Brabant het gebied bestuurde. Het hertogdom is ontstaan uit het samengaan van verscheidene graafschappen en voogdijgebieden. Geschiedkundig gezien was de Meierij de rechtsopvolger van het district Taxandria, dat in de 12e eeuw onder bestuur van de hertogen van Brabant kwam. Om de eigen belangen veilig te stellen tegen de graven van Gelre en Holland, stichtten zij een ‘ring van steden’ in de Meierij. Hendrik I verleende onder meer stadsrechten aan ’s-Hertogenbosch (ca. 1185), Oisterwijk (1213), Sint-Oedenrode (1232) en Eindhoven (1232).
De historische Meierij van ’s-Hertogenbosch besloeg het grootste deel van Oost-Brabant. De hoofdstad van de bestuursregio was ’s-Hertogenbosch. De rest was bestuurlijk ingedeeld in vier kwartieren: Kwartier van Oisterwijk (hoofdstad Oisterwijk), Kwartier van Kempenland (hoofdstad Oirschot, later Eindhoven), Kwartier van Peelland (hoofdstad Sint-Oedenrode, later Helmond), Kwartier van Maasland (hoofdstad Oss). De belangrijkste bestuursfunctionaris was de hoogschout, die zetelde in ’s-Hertogenbosch. De kwartieren kenden een kwartierschout.
Tegenwoordig is de naam Meierij voorbehouden aan de streek ten noorden van de lijn Tilburg – Helmond, waarbij de Kempen en een deel van Peelland erbuiten vallen. In 1998 bakende de provincie het gebied officieel af, waarmee de huidige grenzen van de Meierij vaststonden.